

SCROLL
'Ενας Εισαγωγικός Οδηγός στην Ιατρική Πρόληψη

Δημοφιλή άρθρα
1. Αξιολόγηση της Μεταβολικής Ευελιξίας μέσω Μέτρησης Γαλακτικού, Οξείδωσης Λιπών και Υδατανθράκων — Από τη Φυσιολογία της Άσκησης στις Κλινικές Εφαρμογές
(Assessment of Metabolic Flexibility by Means of Measuring Blood Lactate, Fat, and Carbohydrate Oxidation — From Exercise Physiology to Clinical Applications)
San Millán I., Brooks G.A., Sports Medicine (2018); 48(7): 1757–1769

Η μελέτη αυτή αποτελεί θεμελιώδες έργο στη σύγχρονη κατανόηση της Zone 2 προπόνησης και της μεταβολικής ευελιξίας.
Οι ερευνητές San Millán και Brooks εξηγούν ότι η ικανότητα του οργανισμού να εναλλάσσει αποτελεσματικά την ενεργειακή χρήση μεταξύ λιπών και υδατανθράκων είναι δείκτης μεταβολικής υγείας — τόσο σε αθλητές όσο και σε ασθενείς.
Η αξιολόγηση πραγματοποιείται με έμμεση θερμιδομετρία (μέτρηση VO₂ / VCO₂ και γαλακτικού αίματος) κατά τη διάρκεια βαθμιαίας άσκησης.
Η ζώνη 2 (Zone 2) ή ζώνη μέγιστης καύσης λίπους (FatMax) είναι η περιοχή έντασης άσκησης όπου:
-
το γαλακτικό στο αίμα παραμένει χαμηλό (κάτω από 2 mmol/L) και
-
ο δείκτης RER (ο λόγος του διοξειδίου του άνθρακα που παράγεται προς το οξυγόνο που καταναλώνεται) είναι μικρότερος από 0,85.
Σε αυτή την ένταση ο οργανισμός χρησιμοποιεί κυρίως λίπος για ενέργεια, ενώ οι υδατάνθρακες συμμετέχουν λιγότερο.
Το σημείο όπου η συμβολή λίπους και υδατανθράκων είναι περίπου ίση ονομάζεται Crossover Point (COP) και αποτελεί σημαντικό δείκτη μεταβολικής ευελιξίας και καλής λειτουργίας των μιτοχονδρίων.
Η τακτική άσκηση σ’ αυτό το εύρος:
-
αυξάνει τον αριθμό και τη λειτουργία των μιτοχονδρίων,
-
βελτιώνει την ινσουλινοευαισθησία και το λιπιδαιμικό προφίλ,
-
καθυστερεί τη μετατόπιση στο «γλυκολυτικό» καθεστώς,
-
και ενισχύει την αντοχή επιτρέποντας υψηλότερα φορτία με κυρίαρχη χρήση λίπους.
Οι συγγραφείς τονίζουν ότι οι ίδιες μεταβολικές αρχές ισχύουν σε ασθενείς με παχυσαρκία, αντίσταση στην ινσουλίνη ή δυσλιπιδαιμία, όπου το «crossover point» (COP) συμβαίνει πρόωρα. Η άσκηση στη ζώνη αυτή μπορεί να «μετακινήσει» το COP σε υψηλότερη ένταση, αποκαθιστώντας τη μεταβολική ευελιξία και μειώνοντας τον καρδιομεταβολικό κίνδυνο.
2. Παγκόσμια Επίδραση των Καρδιαγγειακών Παραγόντων Κινδύνου στις Εκτιμήσεις Διάρκειας Ζωής
(Global Effect of Cardiovascular Risk Factors on Lifetime Estimates)
Δημοσιεύτηκε Μάρτιο 30, 2025 N Engl J Med 2025;393:125-138 DOI: 10.1056/NEJMoa2415879

Πώς οι Παράγοντες Κινδύνου Επηρεάζουν τη Διάρκεια Ζωής
Μια μεγάλη διεθνής μελέτη (πάνω από 2 εκατομμύρια συμμετέχοντες σε 39 χώρες) έδειξε ότι η παρουσία ή η απουσία βασικών παραγόντων κινδύνου καθορίζει σε μεγάλο βαθμό πόσα χρόνια ζούμε με καλή υγεία.
Τα ευρήματα με απλά λόγια:
-
Όσοι είχαν και τους 5 παράγοντες κινδύνου (υπέρταση, υψηλή χοληστερίνη, παχυσαρκία, διαβήτη, κάπνισμα), είχαν:
-
24% πιθανότητα για καρδιαγγειακή νόσο στη διάρκεια της ζωής (γυναίκες).
-
38% πιθανότητα για καρδιαγγειακή νόσο (άνδρες).
-
-
Όσοι δεν είχαν κανέναν παράγοντα κινδύνου στα 50 τους χρόνια, κέρδιζαν:
-
13 χρόνια περισσότερα χωρίς καρδιοπάθειες και 14 χρόνια περισσότερα ζωής (γυναίκες).
-
11 χρόνια περισσότερα χωρίς καρδιοπάθειες και 12 χρόνια περισσότερα ζωής (άνδρες).
-
Τι κάνει τη μεγαλύτερη διαφορά στη μέση ηλικία (55–60 ετών);
-
Η ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης: περισσότερα χρόνια χωρίς καρδιοπάθειες.
-
Η διακοπή του καπνίσματος: περισσότερα χρόνια χωρίς πρόωρο θάνατο.
Συμπέρασμα
Η απουσία των 5 βασικών παραγόντων κινδύνου στην ηλικία των 50 προσθέτει πάνω από μία δεκαετία υγιούς ζωής.
Η μέση ηλικία είναι η πιο σημαντική περίοδος για να αλλάξουμε συνήθειες:
-
Ρυθμίζουμε την πίεση
-
Σταματάμε το κάπνισμα
-
Προσέχουμε βάρος, διατροφή, σάκχαρο και χοληστερίνη
Έτσι κερδίζουμε περισσότερα χρόνια ζωής με ποιότητα.
3. Παχυσαρκία και Διαχείριση Βάρους για την Πρόληψη & Θεραπεία του Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 2
(Obesity and Weight Management for the Prevention and Treatment of Type 2 Diabetes). Clin Diabetes 18 April 2025; 43 (2): 207–208. https://doi.org/10.2337/cd25-a008

Απώλεια Βάρους & Διαβήτης Τύπου 2: Τι Μας Δείχνουν οι Νεότερες Οδηγίες
Η διαχείριση του βάρους παίζει καθοριστικό ρόλο στην πρόληψη αλλά και στη θεραπεία του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Ακόμα και μια μέτρια απώλεια κιλών μπορεί να βελτιώσει τον έλεγχο του σακχάρου, να μειώσει την ανάγκη για φάρμακα και να περιορίσει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών επιπλοκών.
Εξατομικευμένες Θεραπευτικές Επιλογές για Άτομα με Διαβήτη Τύπου 2 & Υπερβάρος/Παχυσαρκία
Οι επιλογές διαχείρισης βάρους πρέπει να προσαρμόζονται στον Δείκτη Μάζας Σώματος (BMI) και στις ανάγκες του κάθε ατόμου:
-
BMI 25–26.9 (ή 23–24.9 σε Ασιάτες) → Εντατική υποστήριξη για αλλαγή συνηθειών (διατροφή, άσκηση).
-
BMI 27–29.9 (ή 25–27.4 σε Ασιάτες) → Εντατική υποστήριξη για αλλαγή συνηθειών + πιθανή φαρμακοθεραπεία
-
BMI ≥30 (ή ≥27.5 σε Ασιάτες) → Εντατική υποστήριξη για αλλαγή συνηθειών + φαρμακοθεραπεία ± Βαριατρική χειρουργική (χειρουργική αντιμετώπισης της παχυσαρκίας)
Ο στόχος είναι εξατομίκευση: κάθε άτομο χρειάζεται διαφορετικό συνδυασμό παρέμβασης (διατροφή, άσκηση, φάρμακα, χειρουργική).
4. Οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για τη φυσική δραστηριότητα και τη λιγότερο δραστήρια (καθιστική) συμπεριφορά
Bull FC, Al-Ansari SS, Biddle S, et al. World Health Organization 2020 guidelines on physical activity and sedentary behaviour. Br J Sports Med. 2020;54(24):1451-1462. doi:10.1136/bjsports-2020-102955

Οδηγίες ΠΟΥ για φυσική δραστηριότητα σε ενήλικες (18–64 ετών)
(Συμπληρωματικά ο συγκεκριμένος οδηγός απευθύνεται σε διαφορετικές ηλικιακές ομάδες και ειδικές πληθυσμιακές ομάδες: παιδιά, εφήβους, ενήλικες, ηλικιωμένους, εγκύους και άτομα με χρόνιες παθήσεις ή αναπηρίες ).
Οφέλη
Η τακτική σωματική δραστηριότητα μειώνει:
-
Τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου
-
Καρδιαγγειακά νοσήματα & υπέρταση
-
Ορισμένους καρκίνους (ουροδόχου κύστης, μαστού, παχέος εντέρου, ενδομητρίου, οισοφάγου, στομάχου, νεφρού)
-
Σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2
Βελτιώνει επίσης:
-
Ψυχική υγεία (άγχος, κατάθλιψη)
-
Γνωστική λειτουργία και ποιότητα ύπνου
-
Σωματικό βάρος και σύσταση σώματος
Συστάσεις
-
150–300 λεπτά/εβδομάδα μέτριας έντασης ή
-
75–150 λεπτά/εβδομάδα έντονης έντασης ή
-
Ισοδύναμος συνδυασμός
-
+ 2 ημέρες/εβδομάδα ασκήσεις ενδυνάμωσης για όλες τις μεγάλες μυϊκές ομάδες
Για επιπλέον οφέλη: >300 λεπτά μέτριας ή >150 λεπτά έντονης έντασης ανά εβδομάδα.
Κεντρικό μήνυμα: Κάθε δραστηριότητα μετράει – περισσότερη δραστηριότητα σημαίνει περισσότερα οφέλη για την υγεία.